Thứ sáu, 19-04-2024
Kỹ thuật bón phân cho lúa ngắn ngày
18/03/2021
Bón phân cho lúa là một trong nhiều biện pháp để gia tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế. Để sản xuất lúa đạt yêu cầu, cần áp dụng quy trình thâm canh tổng hợp. Từ việc bố trí lịch thời vụ, làm đất, chọn loại giống phù hợp, chất lượng giống đảm bảo, gieo sạ thưa hay sạ hàng, hoặc cấy, phòng trừ sâu bệnh, điều khiển mực nước, thu hoạch đúng độ chín, phơi sấy đúng kỹ thuật, … và kỹ thuật bón phân.
Bón phân cho lúa nhằm cung cấp dinh dưỡng để đạt năng suất cao, duy trì độ phì của đất, cải tạo đất. Bón phân cần dựa vào dinh dưỡng của cây, đặc điểm của đất, thời tiết, khí hậu. Cần bón cân đối giữa hữu cơ và vô cơ, đa lượng, vi lượng, phân bón gốc và phân bón lá,…
Quan điểm hiện nay của nhà khoa học là không khuyến cáo một công thức phân, thời gian bón, số lượng, số lần bón… mà chỉ có một số lời khuyên khi sử dụng phân vô cơ (phân hóa học):
Thời vụ:
-Vụ Đông Xuân là vụ chính, nắng tốt, ít mưa, cây quang hợp tốt, cho năng suất cao nếu đầu tư phân hợp lý.
-Vụ Hè Thu: mưa nhiều, dễ đỗ ngã, sâu bệnh nhiều, cần hạn chế phân đạm
-Vụ Thu Đông: Tùy đất, tùy giống, có thể bón phân như vụ Đông Xuân
Giống:
Giống ngắn ngày hiện nay đa số từ 85-105 ngày, do đó cách bón phân cho mỗi loại cũng khác nhau, đặc biệt là giai đoạn đón đòng (bón tống). Thông thường bón giai đoạn thúc 1 (giai đoạn mạ): 7-10 ngày, chủ yếu bón đạm. Giai đoạn đẻ nhánh (18-25 ngày): đạm và lân. Giai đoạn đòng trổ: đạm và kali. Nên quan sát tình trạng của cây để quyết định số lượng và ngày bón (không ngày, không số) và nên sử dụng bảng so màu lá lúa để quyết định lượng phân đạm. Tùy loại giống có đáp ứng nhiều hay ít phân mà quyết định số lượng.
Kỹ thuật canh tác:
Nên sạ thưa, sạ hàng hoặc cấy. Nên áp dụng nặng đầu nhẹ đuôi. Khi bón phân cần giữ mực nước 3-5cm trên ruộng để tránh mất phân. Kiểm tra bờ đê tránh rò rỉ nước. Cần tránh bón phân khi lúa đang nhiễm bệnh (đặc biệt là phân đạm), sau khi xử lý hết bệnh, vết bệnh khô mới bón phân.
Đất:
Tùy vùng đất là đất cồn ven sông, đất thịt, đất phèn nhẹ, phèn trung bình, phèn nặng để quyết định. Đất canh tác 2 vụ, đất 3 vụ lúa, đất 2 lúa 1 màu xử lý khác nhau. Trên cùng mảnh ruộng, có nơi gò nơi trũng dựa vào kinh nghiệm để bón. Môt số nông dân giỏi khi bón phân chừa lại một ít của mỗi lần bón, sau 2-3 ngày bón vá áo để đảm bảo cả quần thể ruộng nhận dinh dưỡng đồng đều như nhau.
Loại và lượng phân bón:
Số liệu sau đây chỉ mang tính chất tham khảo, bởi vì loại phân và lượng phân khi bón cho lúa tùy thuộc vào các điều kiện như: đất đai, giai đọan sinh trưởng, mùa vụ, giống, màu sắc cây, tình hình sâu bệnh, thời tiết … mà quyết định.
Vụ Đông Xuân: Có thể áp dụng công thức: 90–100 N – 40-60 P2O5 – 30-40 K2O.
Vụ Hè Thu: Có thể áp dụng công thức: 80-90 N – 50-60 P2O5 – 30-40 K2O.
Vụ Thu Đông: Áp dụng công thức phân bón tương tự như vụ Đông Xuân.
Công thức trên để tính các nguyên tố đa lượng nguyên chất trên mỗi ha cần cung cấp.
Tùy loại phân mua trên thị trường để tính số lượng cụ thể. Thị trường hiện nay có phân đơn (1 nguyên tố dinh dưỡng), phân hỗn hợp (2 nguyên tố dinh dưỡng trở lên) và phân chuyên dùng (nhà sản xuất đã tính toán để người dân đến thời điểm bón theo số lượng đã định sẳn để bón cho từng loại cây trồng). Khi mua phân cần xem kỹ thành phần trên bao bì để biết số lượng dưỡng chất cần cung cấp.
Một số phân phổ biến trên thị trường hiện nay:
– Phân Urê: Thông thường 46%, tức 100kg phân (2 bao) chứa 46kg N nguyên chất.
– Phân Lân Văn Điển – Ninh Bình: 15-17%, tức 100kg phân chứa 15-17kg P2O5 (lân) nguyên chất.
– Phân Lân Super Phosphate Long Thành: Chứa 17-20kg P2O5 trong 100kg phân.
– Phân Clorur Kali: Thông thường chứa 60 K2O, cũng có loại 30 K2O (cần tính toán kỹ, đôi khi dễ nhầm lẫn vì hàm lượng chỉ 50% phân 60 K2O).
– Phân hỗn hợp:
DAP: 18-46-0 : Trong 100kg phân (2 bao) chứa 18kg N và 46kg P2O5
NPK: 16-16-8 : Trong 100kg phân chứa 16kg N, 16kg P2O5 và 8kg K2O.
NPK: 20-20-15 : Trong 100kg phân chứa 20kg N, 20kg P2O5 và 15kg K2O.
Theo quy ước ghi trên bao bì, số đầu tiên thường là N, kế đến là P và K. Ngoài ra sẽ có một số trung và vi lượng đi kèm theo.
Rất nhiều loại phân bón khác do nhiều hãng sản xuất cũng áp dụng như trên.
Để đáp ứng công thức phân 90–100 N – 40-60 P2O5 – 30-40 K2O, nếu sử dụng phân đơn ở vụ Đông Xuân:
* 90-100N, cần 200kg Urê chứa 92kg N, gia giảm theo tình trạng cây.
* 40-60 P2O5 3 loại phân trên. Nếu sử dụng Lân Văn Điển hoặc Ninh Bình nên bón lót (phân nung chảy – chậm tan), phân Supper có thể bón thúc lần một và tránh sử dụng ở đất phèn.
* 30-40 K2O cần 50-70kg KCl 60%.
Sử dụng phân hỗn hợp: Tính phân hỗn hợp trước và bổ sung phân đơn sau:
Ví dụ 1: Sử dụng DAP
100kg DAP (2 bao): Đã cung cấp đủ 46kg P2O5 theo yêu cầu, đạm cung cấp 18kg nguyên chất, theo công thức cần bón 90N-18N sẽ cần bổ sung 72N.
Trong 100kg Urê đã có 46kg N, vậy nếu cần 72kg N thì cần khoảng 150-160kg Urê và cần thêm 50-70kg Clorur Kali.
Ví dụ 2: Sử dụng NPK 20-20-15
100kg NPK đáp ứng 20P2O5 và 15K2O, cần 200kg NPK đáp ứng 40P2O5 , 30K2O và 40N đảm bảo gần đủ lân và kali, nhu cầu 90N, đã có 40N, phải bổ sung 90N-40N = 50N.
100kg Urê đã có 46N, cần 50N, tức cần khoảng 100-110kg Urê.
Các phân khác cũng tính tương tự như trên.
Đạm giúp cây tăng trưởng, đẻ nhánh, ra lá, tăng chiều cao … nên cần suốt thời kỳ sinh trưởng. Lân giúp cây đẻ nhánh, ra rễ, thúc đẩy phân hóa đòng, nên cần nhiều ở giai đọan đầu. Kali giúp tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, đổ ngã, thời tiết khắc nghiệt, tăng khả năng tích lũy chất khô gia tăng năng suất chất lượng lúa gạo.
Phân đạm có thể bón 3 đợt: 7-10 ngày sau sạ (giai đoạn mạ), 18-25 ngày sau sạ (giai đoạn đẻ nhánh) và đón đòng. Phân lân nên bón sớm, bón lót hoặc thúc 1. Phân kali không thể thiếu ở giai đọan đón đòng.
Ngoài các phân đa lượng đã nêu trên có thể sử dụng phân bón lá bổ sung hoặc bón nuôi hạt, nhưng cần thiết tính toán thêm về hiệu quả kinh tế.
Chú ý, không bón thừa phân đạm vừa tốn tiền, vừa dễ bị sâu bệnh, lớp đổ ngã giảm năng suất. Không bón lai rai nhiều lần sẽ tăng chồi vô hiệu. Không bón lúc trời mưa hoặc ruộng khô nứt. Không bón đạm khi lúa bị bệnh.
Các khuyến cáo trên chỉ mang tính chất tham khảo, chủ ruộng dựa vào kinh nghiệm để quyết định cuối cùng
Bón phân cho lúa nhằm cung cấp dinh dưỡng để đạt năng suất cao, duy trì độ phì của đất, cải tạo đất. Bón phân cần dựa vào dinh dưỡng của cây, đặc điểm của đất, thời tiết, khí hậu. Cần bón cân đối giữa hữu cơ và vô cơ, đa lượng, vi lượng, phân bón gốc và phân bón lá,…
Quan điểm hiện nay của nhà khoa học là không khuyến cáo một công thức phân, thời gian bón, số lượng, số lần bón… mà chỉ có một số lời khuyên khi sử dụng phân vô cơ (phân hóa học):
Thời vụ:
-Vụ Đông Xuân là vụ chính, nắng tốt, ít mưa, cây quang hợp tốt, cho năng suất cao nếu đầu tư phân hợp lý.
-Vụ Hè Thu: mưa nhiều, dễ đỗ ngã, sâu bệnh nhiều, cần hạn chế phân đạm
-Vụ Thu Đông: Tùy đất, tùy giống, có thể bón phân như vụ Đông Xuân
Giống:
Giống ngắn ngày hiện nay đa số từ 85-105 ngày, do đó cách bón phân cho mỗi loại cũng khác nhau, đặc biệt là giai đoạn đón đòng (bón tống). Thông thường bón giai đoạn thúc 1 (giai đoạn mạ): 7-10 ngày, chủ yếu bón đạm. Giai đoạn đẻ nhánh (18-25 ngày): đạm và lân. Giai đoạn đòng trổ: đạm và kali. Nên quan sát tình trạng của cây để quyết định số lượng và ngày bón (không ngày, không số) và nên sử dụng bảng so màu lá lúa để quyết định lượng phân đạm. Tùy loại giống có đáp ứng nhiều hay ít phân mà quyết định số lượng.
Kỹ thuật canh tác:
Nên sạ thưa, sạ hàng hoặc cấy. Nên áp dụng nặng đầu nhẹ đuôi. Khi bón phân cần giữ mực nước 3-5cm trên ruộng để tránh mất phân. Kiểm tra bờ đê tránh rò rỉ nước. Cần tránh bón phân khi lúa đang nhiễm bệnh (đặc biệt là phân đạm), sau khi xử lý hết bệnh, vết bệnh khô mới bón phân.
Đất:
Tùy vùng đất là đất cồn ven sông, đất thịt, đất phèn nhẹ, phèn trung bình, phèn nặng để quyết định. Đất canh tác 2 vụ, đất 3 vụ lúa, đất 2 lúa 1 màu xử lý khác nhau. Trên cùng mảnh ruộng, có nơi gò nơi trũng dựa vào kinh nghiệm để bón. Môt số nông dân giỏi khi bón phân chừa lại một ít của mỗi lần bón, sau 2-3 ngày bón vá áo để đảm bảo cả quần thể ruộng nhận dinh dưỡng đồng đều như nhau.
Loại và lượng phân bón:
Số liệu sau đây chỉ mang tính chất tham khảo, bởi vì loại phân và lượng phân khi bón cho lúa tùy thuộc vào các điều kiện như: đất đai, giai đọan sinh trưởng, mùa vụ, giống, màu sắc cây, tình hình sâu bệnh, thời tiết … mà quyết định.
Vụ Đông Xuân: Có thể áp dụng công thức: 90–100 N – 40-60 P2O5 – 30-40 K2O.
Vụ Hè Thu: Có thể áp dụng công thức: 80-90 N – 50-60 P2O5 – 30-40 K2O.
Vụ Thu Đông: Áp dụng công thức phân bón tương tự như vụ Đông Xuân.
Công thức trên để tính các nguyên tố đa lượng nguyên chất trên mỗi ha cần cung cấp.
Tùy loại phân mua trên thị trường để tính số lượng cụ thể. Thị trường hiện nay có phân đơn (1 nguyên tố dinh dưỡng), phân hỗn hợp (2 nguyên tố dinh dưỡng trở lên) và phân chuyên dùng (nhà sản xuất đã tính toán để người dân đến thời điểm bón theo số lượng đã định sẳn để bón cho từng loại cây trồng). Khi mua phân cần xem kỹ thành phần trên bao bì để biết số lượng dưỡng chất cần cung cấp.
Một số phân phổ biến trên thị trường hiện nay:
– Phân Urê: Thông thường 46%, tức 100kg phân (2 bao) chứa 46kg N nguyên chất.
– Phân Lân Văn Điển – Ninh Bình: 15-17%, tức 100kg phân chứa 15-17kg P2O5 (lân) nguyên chất.
– Phân Lân Super Phosphate Long Thành: Chứa 17-20kg P2O5 trong 100kg phân.
– Phân Clorur Kali: Thông thường chứa 60 K2O, cũng có loại 30 K2O (cần tính toán kỹ, đôi khi dễ nhầm lẫn vì hàm lượng chỉ 50% phân 60 K2O).
– Phân hỗn hợp:
DAP: 18-46-0 : Trong 100kg phân (2 bao) chứa 18kg N và 46kg P2O5
NPK: 16-16-8 : Trong 100kg phân chứa 16kg N, 16kg P2O5 và 8kg K2O.
NPK: 20-20-15 : Trong 100kg phân chứa 20kg N, 20kg P2O5 và 15kg K2O.
Theo quy ước ghi trên bao bì, số đầu tiên thường là N, kế đến là P và K. Ngoài ra sẽ có một số trung và vi lượng đi kèm theo.
Rất nhiều loại phân bón khác do nhiều hãng sản xuất cũng áp dụng như trên.
Để đáp ứng công thức phân 90–100 N – 40-60 P2O5 – 30-40 K2O, nếu sử dụng phân đơn ở vụ Đông Xuân:
* 90-100N, cần 200kg Urê chứa 92kg N, gia giảm theo tình trạng cây.
* 40-60 P2O5 3 loại phân trên. Nếu sử dụng Lân Văn Điển hoặc Ninh Bình nên bón lót (phân nung chảy – chậm tan), phân Supper có thể bón thúc lần một và tránh sử dụng ở đất phèn.
* 30-40 K2O cần 50-70kg KCl 60%.
Sử dụng phân hỗn hợp: Tính phân hỗn hợp trước và bổ sung phân đơn sau:
Ví dụ 1: Sử dụng DAP
100kg DAP (2 bao): Đã cung cấp đủ 46kg P2O5 theo yêu cầu, đạm cung cấp 18kg nguyên chất, theo công thức cần bón 90N-18N sẽ cần bổ sung 72N.
Trong 100kg Urê đã có 46kg N, vậy nếu cần 72kg N thì cần khoảng 150-160kg Urê và cần thêm 50-70kg Clorur Kali.
Ví dụ 2: Sử dụng NPK 20-20-15
100kg NPK đáp ứng 20P2O5 và 15K2O, cần 200kg NPK đáp ứng 40P2O5 , 30K2O và 40N đảm bảo gần đủ lân và kali, nhu cầu 90N, đã có 40N, phải bổ sung 90N-40N = 50N.
100kg Urê đã có 46N, cần 50N, tức cần khoảng 100-110kg Urê.
Các phân khác cũng tính tương tự như trên.
Đạm giúp cây tăng trưởng, đẻ nhánh, ra lá, tăng chiều cao … nên cần suốt thời kỳ sinh trưởng. Lân giúp cây đẻ nhánh, ra rễ, thúc đẩy phân hóa đòng, nên cần nhiều ở giai đọan đầu. Kali giúp tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, đổ ngã, thời tiết khắc nghiệt, tăng khả năng tích lũy chất khô gia tăng năng suất chất lượng lúa gạo.
Phân đạm có thể bón 3 đợt: 7-10 ngày sau sạ (giai đoạn mạ), 18-25 ngày sau sạ (giai đoạn đẻ nhánh) và đón đòng. Phân lân nên bón sớm, bón lót hoặc thúc 1. Phân kali không thể thiếu ở giai đọan đón đòng.
Ngoài các phân đa lượng đã nêu trên có thể sử dụng phân bón lá bổ sung hoặc bón nuôi hạt, nhưng cần thiết tính toán thêm về hiệu quả kinh tế.
Chú ý, không bón thừa phân đạm vừa tốn tiền, vừa dễ bị sâu bệnh, lớp đổ ngã giảm năng suất. Không bón lai rai nhiều lần sẽ tăng chồi vô hiệu. Không bón lúc trời mưa hoặc ruộng khô nứt. Không bón đạm khi lúa bị bệnh.
Các khuyến cáo trên chỉ mang tính chất tham khảo, chủ ruộng dựa vào kinh nghiệm để quyết định cuối cùng
Nguồn: dpm.vn
- Trung tâm Khảo kiểm nghiệm Phân bón Quốc gia hợp tác liên kết Bình Xuyên – Hightech chuyển giao các giải pháp kỹ thuật, công nghệ ứng dụng vi sinh trong sản xuất phân bón hữu cơ, chăn nuôi, thuỷ sản, môi trường, cảu tạo đất, trồng Nhân sâm, Wasabi tại Vĩnh phúc
- Công ty TNHH Nông Lâm Nghiệp Ứng Dụng Công nghệ cao Bình Xuyên áp dụng công nghệ AI vào việc trồng nhân sâm Hàn Quốc
- Đoàn công tác của Hàn Quốc thăm mô hình nông nghiệp Công nghệ cao do Trung tâm Khảo kiểm nghiệm phân bón Quốc gia chuyển giao công nghệ trồng nhân sâm Hàn Quốc cho công ty TNHH Nông Lâm Nghiệp ứng dụng Công Nghệ Cao Bình Xuyên tại huyện Bình Xuyên tỉnh Vĩnh Phúc
- Trung tâm Khảo kiểm nghiệm Phân bón Quốc gia hợp tác liên kết với Công ty ECOBIZINET Hàn Quốc, Công ty TNHHUDNLN CNC Bình Xuyên – Bĩnh phúc nghiên cứu, sản xuất, ứng dụng và chuyển giao các sản phẩm Vi sinh trên lĩnh vực Phân bón, cải tạo đất, Thuỷ sản, chăn nuôi, Môi trường, Rác thải…theo chuỗi giá trị tuần hoàn hữu cơ… Ts Trần Văn Thanh 0909111840. Phụ trách phòng kiểm nghiệm 0979682055
- Hội thảo “Ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp và nâng cao giá trị chuỗi nông sản” tại…
